MARÍA BESTEIROS: ESCRIBO PARA EXPLICARME

Recibimos no blog, con gran ledicia a María Besteiros, escritora galega de gran profundidade lírica. A autora ten  publicado varios  poemarios, así  coma a súa recente novela, Ítaca, Finalista do XLI Premio Xerais de novela. A voz de María é unha voz que nos cala coma unha néboa ou unha choiva miúda que termina por empaparnos e levarnos a vivir ás súas letras antes de que nos demos conta. 

Pedímoslle a María que lembre para o noso espazo a súa viaxe xuntando letras e versos. Isto foi o que nos contou.

Os inicios na escritura

Empecei de nena a escribir, pero non tiña intención de publicar ou de ser escritora. Escribía, sobre todo, para explicarme a min mesma aquilo que non entendía e que necesitaba nomear para procesar. Aquilo que me causaba impacto. Escribir era unha conversación íntima e privada. Só máis adiante, cursando xa a carreira de Filoloxía Galega, comecei a mostrar os meus textos a outras persoas. Escribía prosa e, por esas datas, animeime tamén coa poesía, supoño que consecuencia das moitas lecturas de poetas que me remexeron durante a carreira. Falo de Lupe Gómez, de Emma Pedreira ou de Olga Novo. Neses anos volvín coincidir con Anxo Angueira, quen xa me dera clase no instituto. Foi el quen me falou do Premio de Poesía Eusebio Lorenzo Baleirón, organizado polo Concello de Dodro. Tomeino como un reto persoal: ser quen de escribir un poemario enteiro, eu que non tiña máis que un feixe de poemas. Para a miña sorpresa, gañei ese certame con zoonose, o que supuxo a publicación do meu primeiro libro e unha enorme responsabilidade. Por primeira vez fun consciente de que había receptoras. Este descubrimento foi traumático e fíxome pensar moito no meu papel como escritora, no que quería escribir e para que. Fíxome ser moi selectiva e entender cada libro como parte dunha obra que debía manter a coherencia co que son e co que quero ser. Despois do primeiro libro chegaron participacións en recitais, antoloxías, obras colectivas, outros premios, unha tese, unha autoedición, Nin pombas nin flores, outro poemario, A lista da compra, e, finalmente, Ítaca, a miña primeira novela.   

 

Referentes

Ler é das miñas actividades favoritas desde que aprendín a facelo. Leo e lin de todo, desde poesía a libros de historia, novela negra, investigacións xornalísticas, clásicos... Todo, bo ou malo, pode ser unha influencia. De cara a comezar a publicar, coido figura fundamental Lupe Gómez. En concreto, Pornografía foi o texto que me fixo pensar que o que eu escribía podía estar nun libro. A súa lectura foi unha revolución.

 

Rituais para escribir

Ata non hai moito, escribía cando tiña necesidade de facelo e dispuña de tempo. Escribía en calquera fenda dispoñible. Nas notas do móbil ou durante a noite cando todos durmían. Pero isto cambiou hai uns anos, cando me puxen unha xornada laboral enteira dedicada á escritura. Non teño ningún ritual para facelo. Non necesito especial tranquilidade nin unha música determinada. De feito, estou acostumada a escribir con ruído de fondo (nenos, animais) e calquera cousa posta na tele. Para o meu cerebro, é a mellor maneira de concentrarse.

 

Para que escribo

Como dixen, escribo porque necesito contarme/explicarme algo. Pode ser algún acontecemento que vivín en primeira persoa ou que me chamou a atención. Cando aquilo que escribo me parece unha mensaxe que quero transmitir, penso na publicación.

 

Biografía literaria

Comecei a publicar ó gañar o Premio de Poesía Eusebio Lorenzo Baleirón co poemario zoonose (Ediciós do Castro, 2004). Poemas deste libro foron recollidos en diferentes antoloxías e algúns novos apareceron en varios libros colectivos. Gañei tamén o Premio Toro de Hierro de Poesía Antitaurina polo poema en castelán “Para cuándo la vida” e autoeditei o poemario Nin pombas nin flores (2015). Nos últimos anos volvín publicar poesía co poemario A lista da compra (Galaxia, 2022) e acabo de publicar Ítaca (Xerais, 2025), a miña primeira novela.

 

Un texto e tres poemas de María Besteiros

CANDO O LEITE NON É BRANCO

 O tres de marzo a miña filla Mai naceu morta. Ninguén te prepara para iso. Ninguén está preparado. Dentro da nebulosa do momento, burocracia, xestións, decisións e recordos, alguén che ofrece pastillas para cortar o leite. Alguén di que podes esperar. E, nese momento, caes en que o teu corpo, o teu corpo de nai, parida a placenta, producirá leite nuns días. E cágaste na natureza.

 A miña elección foi esperar, quizais para aferrarme ó que de Mai me quedaba. Non me arrepinto, foi unha despedida suave e paulatina, pero cada muller debe ter liberdade para escoller a súa. Os profesionais deben informar. Non xulgar. Non decidir.

 Tras a cesárea de urxencia e a morte, o shock e a dor física deixaron paso a unha forza incrible que me impulsaba a levantarme, a lamber a miña propia ferida. Os peitos enchéronseme de leite, tremendos e quentes. Fun mamífera en estado de alerta, buscando a miña cría, esperándoa. Pola cesárea tomaba antiinflamatorios, quizais por iso non sentín dor, só malestar, non tiven necesidade de extraerme leite nin de aplicarme frío nin follas de col. Deixei fluír o leite, simplemente, deixei que me mollase despedindo a miña bebé, deixei que se perdese. Deixei o meu corpo facer o seu dó, chorar o seu loito, ata que o leite marchou.

 E con el a forza. A mamífera que por fin tomou consciencia de que a súa bebé non ía volver. Mamífera baleira de ventre e peitos mortos. O corpo de nai, creador, nutricio, cheo de vida e alimento pasou suavemente a converterse en silencio, en cemiterio.

Publicado por Emma Pedreira n’As horas mortas (Baía, 2024).

 

A ver como tiras ti por un poema

cando o gato che fai niño no peito

remexen as tripas

tiran do pelo

furando orellas ese responso

cabriolas e risas nun tamaño 23

a ver como turras ti

nin con pastecas

a ver como detés o leite que envorca

no abecedario do computador

Nin pombas nin flores (Autoedición, 2015)

 

Cando cheguen as emerxencias descubrirán

o meu corpo somerxido baixo os teus obstáculos

recollerán os libros que non liches

aquelas palabras desgastadas que non dixeches

o peso das noites abandonadas

estremeceranlles os teus cabelos sobre o meu peito

abertos

a dor e os vosos uniformes

o endoscopio identificará o azul intenso dos teus ósos

certificaredes a morte do meu planeta

e das células

desprendidas

do que fun

A lista da compra (Galaxia, 2022)

 

Onde quedo nas mañás de présas e debuxos

onde no leite a derramarse pinga a pinga

onde nos pratos sen lavar que sobran na cociña

onde nas tardes noite á hora da merenda

onde na escuridade compartida

—relocen os ollos dos morcegos—

no útero que non medra

nas leiras diminutas desafiuzadas

nos vestixios cada vez máis afastados da que fun

onde a miña voz e o leite

A lista da compra (Galaxia, 2022)